Ga naar home van Bezoekerscentrum de Breek
Home
Activiteitenagenda
Verhuur feestjes
Vergaderen
Uitvaart - Afscheid
Kant-en klare arrangementen
Workshops
Educatie & schoolarrangementen
Geschiedenis
Links
Contact

Geschiedenis van De Breek

Holland

Vroeger was Holland een dik veenpakket wat zo´n 2m boven de zeespiegel lag. Zich in het oosten uitstrekkend tot ver in het huidige marker- en ijsselmeer. Het regenwater wat er viel verzamelde zich in veenstroompjes, wat afwaterde naar lager gelegen gebied en uiteindelijk de zee. Toen de mens zich vestigde was er nog akkerbouw mogelijk in de regio en er was bos. Doordat het land steeds meer ontgonnen werd door het graven van sloten dwars op de oorspronkelijke veenstromen, waterde het veen meer dan natuurlijk af; wat resulteerde in het inklinken van het veenpakket. Dit betekent uitdrogen omdat het water uit het veen verdween, waardoor het land zakt. Doordat het land in snel tempo zakte en er meer water te verwerken was, konden de oude veenstromen hun water niet kwijt, en bij vloed overspoeldde het land. Zware stormen maakten de veenstromen tot meren waardoor kleine en grotere binnenzeeën ontstonden. Omdat de situatie onhoudbaar bleek is men begonnen de resterende eilanden te bedijken

Zeevang

Zeevang is zo´n eiland, wie goed om zich heengekeken heeft ziet duidelijk de kronkelende veenstromen, en de dwars hierop gegraven sloten. Dit heet veerverkaveling. Het toont de oudste bewoningsgeschiedenis in het veengebied. Het water in de sloten van de zeevang ligt door inklinking momenteel zo´n twee meter dertig onder N.A.P. Vroeger, toen de Zuiderzee er nog was, zetten ze bij eb gewoon de sluizen open, en dan stroomde het water weg. Nu moeten grote gemalen de Zeevang drooghouden. Het kwam nog wel eens voor dat er een storm opstak, juist als het vloed was. Dan gebeurde het wel dat de dijk brak. Dan repareerden ze de dijk door met een bocht om het gat heen, een nieuwe dijk te maken. Op de plek waar de dijk brak, bleef vaak een klein meertje, een braak of wiel.

Etersheimerbraak

De Etersheimerbraak is ontstaan door een dijkdoorbraak waarbij met groot geweld de oude veenlaag is weggeslagen, en er zo´n driehonderd jaar een binnenmeertje is geweest van 48 ha. Toen de Hollanders in de gouden eeuw beschikten over alle kennis die er in de wereld was op dat moment, en geld in overvloed, begonnen stoute plannen. In Oosthuizen woonde een welgestelde heer van het beroemde geslacht van Brederode die in 1632; 375 jaar geleden, ten midden van de grote inpolderingen, visrecht bezat over een klein meertje in zijn gebied, heerlickheid de Sevanck. De vis was op, en hij wist dat op de bodem van het meertje kostbare landbouwgrond lag; zeeklei in plaats van dat drassige veen. Door een betrekkelijk eenvoudige ingreep, het plaatsen van een of meerdere windmolens, het leggen van een dijk, en het aanstellen van een molenaar, kon hij de zeeklei voor zich winnen. Het waterpeil in de Etersheimerbraakpolder is zo’n vier en een halve meter onder N.A.P.

Molen van de Etersheimerbraakpolder (in de volksmond Brekermolen)

De Brekermolen heeft mogelijk niet altijd op deze plek gestaan, er zijn helaas nog geen documenten uit de tijd gevonden. Zeker is, dat de molen in 1882 Door blikseminslag volledig is afgebrand. Nadat de molen in snel tempo herbouwd is, slaat in 1886 het noodlot weer toe. Brokstukken van de molen liggen honderd meter verderop in het land, en van de vrouw van de molenaar ontbreekt ieder spoor. Gezegd wordt, dat haar geest nog steeds ronddoolt door de molen. Na herbouw bleef de molen tot 1920 in gebruik, daarna wordt besloten het polderpeil met een electrisch gemaal bij te houden. De molen werd vervolgens van zijn wieken ontdaan en in 1930 tot op de kapzolder afgezaagd. Eind 1998 startten de initiatieven om de molen te restaureren. In 1999 werd een stichting gevormd die tot doel had de watermolen terug te brengen in een zo origineel mogelijke staat en daarbij een bezoekerscentrum te realiseren. De gerestaureerde molen is op 26 mei 2005 officieel in bedrijf gesteld en te bezichtigen en is eigendom van Molenstichting Zeevang

De Kleiput

 Bij de watersnood van 1916 blijkt dat de Zeevangszeedijk onvoldoende hoogte heeft, het water stond tot aan de kruin. En Hoewel de dijk het gehouden heeft, wordt toch besloten deze op te hogen. Het meest voor de hand liggend is het om de klei te gebruiken uit de Etersheimerbraakpolder. Deze wordt met behulp van een stoomlocomotiefje voor eenderde afgegraven. Dit gebied heet de kleiput, het waterpeil in de kleiput is -6,60 N.A.P. en daarmee het laagste punt in Noord-Holland, het op een na laagste punt van Nederland. Als er een tweede watersnood was geweest als die in 1916 was het peilverschil voor en achter de zeedijk meer dan 9,50 meter geweest, op een dijkbreedte van dertig meter. In 1932 (75 jaar geleden) sluit men de afsluitdijk, waardoor het water buiten de zeedijk een constant peil kreeg (-0,40 N.A.P.) Omdat hier het markermeer als referentiepunt voor de diepte van de put is, is het een buitengewoon interessante plaats om te bezoeken.

Bezoekerscentrum

Omdat het waterstaatkundig zo’n interessant gebied is met 5 peilniveaus en bijna evenveel gemaaltjes waarneembaar vanaf de zeedijk, tenmidden van vogelrichtlijngebied de Zeevang wat op zijn beurt weer valt onder Het Nationaal-landschap Laag-Holland, werd besloten om bij de restauratie van de poldermolen een bezoekerscentrum te realiseren. Het idee was een kleinschalige horeca-gelegenheid met educatief karakter. Na een lange sollicitatieprocedure zijn wij als beheerders aangesteld. Wij huren de lokatie van de stichting, van de huur wordt het onderhoud betaald. De naam Bezoekerscentrum de breek ontstond doordat ik in een bewaard gebleven krantenartikel uit 1886 las dat de Brekermolen volledig was afgebrand. Hieruit viel af te leiden dat de Etersheimerbraak ‘de breek’ werd genoemd, wat in een later gesprek ook bleek. De Molen draait weer naar hartelust, bezoekers vergapen zich aan het authentieke interieur En in de weekeinden is de vers gebakken appeltaart niet aan te slepen! Onze aktiviteiten vind u op de site.